Umowa o zakazie konkurencji

Umowa o zakazie konkurencji to bardzo ważne narzędzie dla wszystkich pracodawców, którzy chcą ochronić swoje firmy przed brakiem lojalności ze strony pracowników lub byłych pracowników.

Aby jednak umowa mogła być respektowana – musi zostać wskazany okres na jaki zostanie ona zawarta oraz, co ważniejsze, koniecznie należy jednoznacznie określić czym są działania konkurencyjne. Może to być praca dla konkretnych podmiotów, ale mogą to być również szczególne działania wykonywane dla dowolnego podmiotu.  

Zgodnie z przepisami istnieją dwa rodzaje umów o zakazie konkurencji:

• umowa obowiązująca w trakcie trwania stosunku pracy
• umowa obowiązująca po ustaniu zatrudnienia.

W obu przypadkach powyższe umowy dotyczą działań konkurencyjnych, ale zasadniczą różnicą pomiędzy nimi jest okres obowiązywania, a także – w przypadku umowy po ustaniu zatrudnienia – obowiązkowe wskazanie odszkodowania do jakiego ma prawo pracownik z zakazem konkurencji. Zgodnie z art. 101 (2) kodeksu pracy odszkodowanie to nie może być niższe niż 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji. Jeżeli więc pracownika obowiązuje roczny zakaz konkurencji – pracodawca jest zobowiązany wypłacić odszkodowanie w wysokości nie niższej niż 25% wynagrodzenia uzyskanego przez tego pracownika w ostatnim roku pracy (w ostatnich 12 miesiącach).

Jeżeli pracownik nie przepracował tak długiego okresu – z miesięcy przepracowanych wyliczamy średnią, mnożymy tę kwotę przez ilość miesięcy obowiązywania zakazu i 25% otrzymanej kwoty będzie stanowiło minimalną wysokość należnego odszkodowania.

Odszkodowanie wypłacamy zgodnie z podpisaną umową – jednorazowo lub w miesięcznych ratach.

Kiedy podpisujemy umowę o zakazie konkurencji?

To czy podpiszemy taką umowę i kiedy to zrobimy – zależy przede wszystkim od pracodawcy. Nie w każdym przypadku i nie z każdym pracownikiem będziemy podpisywać podobne zobowiązania. Uzasadnione jest zabezpieczanie interesów pracodawcy w przypadkach, gdy pracownicy mają dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.

Sama umowa może zostać podpisana przed zawarciem stosunku pracy lub w trakcie obowiązywania takiego stosunku – wówczas, gdy zaistnieje taka potrzeba.

Czy pracownik musi podpisać umowę o zakazie konkurencji?

Jeżeli pracodawca wystąpi do pracownika z propozycją zawarcia podobnej umowy – pracownik powinien na tę propozycję przystać. Jeżeli z jakiegokolwiek powodu nie chce jej jednak podpisać – musimy pamiętać, że może to stać się powodem do rozwiązania z danym pracownikiem stosunku pracy. Pracodawca bowiem ma w podobnej sytuacji prawo podejrzewać, że niechęć do podpisania takiego zobowiązania  jest pośrednim dowodem na brak lojalności ze strony pracownika lub chęć przedsięwzięcia działań godzących w interes pracodawcy.

Osobom szczególnie zainteresowanym polecam zajrzeć do orzecznictwa – m.in. wyrok SN z 24.09.2003 (I PK 411/02), z 1.11.1997 (I PKN 333/97) czy z 1.07.1998 (I PKN 218/98)

Katarzyna Paczkowska